1921 – 1930 (Ζ΄ μέρος)

Τα υπόλοιπα αθλήματα

(πάλη, άρση βαρών, κολύμβηση, πόλο,

μπάσκετ, χάντμπολ, ποδηλασία)






Η ασπίδα που καθιερώθηκε
ως έμβλημα το 1929

   

Εκτός από το αθλητικό, το ποδοσφαιρικό και το τμήμα αθλοπαιδιών που λειτούργησαν σχεδόν αμέσως με την εγκατάσταση στην Αθήνα, σταδιακά πήραν μπρος και τα υπόλοιπα αθλητικά τμήματα. Κάποια από αυτά, όπως η πάλη και η άρση βαρών, αποτελούσαν παράρτημα του αθλητικού τμήματος, αφού διεξάγονταν ταυτόχρονα με τους πανελλήνιους αγώνες στίβου. Το μπάσκετ ανδρών ανήκε στο τμήμα αθλοπαιδιών και λειτούργησε από το 1923. Από το 1929 λειτούργησε και ομάδα χάντμπολ. Το τμήμα κολύμβησης και η ομάδα πόλο μετείχαν στο πανελλήνιο πρωτάθλημα από το 1926. Παρομοίως, το ίδιο έτος ιδρύθηκε και το ποδηλατικό τμήμα και έλαβε μέρος στο πανελλήνιο πρωτάθλημα.

Ελληνορωμαϊκή πάλη και άρση βαρών

Στα δυο αυτά αθλήματα των «αντρειωμένων», τα οποία διεξάγονταν παράλληλα με τα αγωνίσματα του στίβου, ο Πανιώνιος είχε διακρίσεις από τα χρόνια της Σμύρνης με τον Καραμπάτη, ο οποίος είχε αναδειχθεί πρωταθλητής Ελλάδος το 1920 στην άρση βαρών με ένα και με δύο χέρια και δευτεραθλητής στην ελληνορωμαϊκή στα ημιβαρέα. Την παράδοση αυτή ο σύλλογος έφερε και στην Αθήνα και συμπεριέλαβε τα δυο αθλήματα στους Πανιώνιους Αγώνες 1923 και 1925. Στην ελληνορωμαϊκή ο Καραμπάτης αναδείχθηκε νικητής των Πανιωνίων αγώνων 1923 στην κατηγορία βαρέων, «άνευ ανταγωνιστού», και το 1926 δευτεραθλητής Ελλάδος. Στην άρση βαρών ο Κωνσταντίνος Κουρής ήταν δεύτερος στους Πανιώνιους αγώνες 1925 και δεύτερος πανελληνιονίκης το 1926 στην κατηγορία ελαφρών. Το 1927 αναδείχθηκε πρωταθλητής Ελλάδος στην κατηγορία μέσων βαρών. Αναφέρεται ακόμα ο αρσιβαρίστας Ευστ. Σιμηριώτης, που ήρθε δεύτερος στα Παναθήναια 1924 στην κατηγορία ελαφρών βαρών με 714β (η βαθμολογία προέκυπτε από το συνδυασμό πέντε παλμών: δι’ ανασπάσεως δια μίας χειρός, εις δύο χρόνους δια της ετέρας, δι’ ανασπάσεως δι’ αμφοτέρων, βραδεία άρσις δι’ αμφοτέρων, μετά παλμού δι’ αμφοτέρων). Ο Σιμηριώτης ανύψωσε 103,8 κιλά με παλμό με δύο χέρια και 64,1 με το ένα χέρι.

Όσο τα δυο αθλήματα διεξάγονταν μαζί με το στίβο, ο σύλλογος είχε αθλητές που μετείχαν στους πανελλήνιους αγώνες, που συνήθως ήταν και αθλητές των ρίψεων. Όταν σταδιακά αποδεσμεύτηκαν από το στίβο, έπαψε να καλλιεργεί τα βαριά αθλήματα. 

 

Άρθρο του Καραμπάτη για την πυγμαχία
"Αθλητική Επιθεώρησις", Φεβρουάριος 1925



Ο Καραμπάτης ασχολήθηκε και με την πυγμαχία, αλλά όχι ως αθλητής του Πανιωνίου αλλά της Ένωσης Πυγμαχίας Αθηνών, που ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1924. Η πυγμαχία δεν εθεωρείτο ευγενές σπορ και οι κατ’ εξοχήν αθλητικοί σύλλογοι, όπως Πανιώνιος, Πανελλήνιος κλπ, δεν καλλιεργούσαν το άθλημα.

Αρχαιρεσίες Δεκ. 1923
"Αθλ. Επιθεώρησις"

Κολύμβηση και υδατοσφαίριση

Ο Πανιώνιος δεν έλαβε μέρος στα πανελλήνια πρωταθλήματα υγρού στίβου ως το 1925. Το κολυμβητικό τμήμα αναφέρεται για πρώτη φορά το 1926, όταν μετείχε στο πανελλήνιο πρωτάθλημα με 12 αθλητές, χωρίς κάποιος να πετύχει ιδιαίτερη διάκριση. Στο ίδιο πρωτάθλημα έλαβε μέρος και η ομάδα υδατοσφαίρισης, η οποία τερμάτισε τέταρτη. Νίκησε τον Άρη Θεσσαλονίκης με 4-1, ηττήθηκε με 0-2 από το δευτεραθλητή Ν.Ο. Καστέλλας, 1-5 από τον πρωταθλητή Ελλάδος Εθνικό Πειραιώς και 1-4 από τον τρίτο Ηρακλή Θεσσαλονίκης. Το 1927 ήταν ξανά 4^ος στο πόλο, χάνοντας στο μικρό τελικό με 0-3 από τον συμπολίτη Πέλοπα Μελαντίας (Σμύρνης). Οι κολυμβητές του αυτή τη χρονιά πήραν 2 βαθμούς. Τσιγκώνης, Καραγιαννόπουλος και Καραμπάτης ήταν οι πιο ταλαντούχοι, με τους δύο πρώτους να μεταπηδούν στη συνέχεια στον προσφυγικό ναυτικό σύλλογο «Πέλοψ Μελαντίας» Σμύρνης.

Το 1927 ο σύλλογος, μέσω του προέδρου του Δ. Δάλλα, ενήργησε, ώστε να ιδρυθεί ναυτική και κολυμβητική ομοσπονδία ανεξάρτητη από τον ΣΕΓΑΣ, κάτι το οποίο πραγματοποιήθηκε το 1928. Το 1928 ο Πανιώνιος υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Κολυμβητικής Ομοσπονδίας Φιλάθλων (Ε.Κ.Ο.Φ.) αλλά παραδόξως δεν πήρε μέρος στους πανελλήνιους αγώνες του έτους αυτού. Το κολυμβητικό τμήμα έκτοτε δεν αναφέρεται και προφανώς διαλύθηκε.

Ομιλία Γ. Κίτσου στη Γ.Σ.
εφ. "Αθλητική", 24/1/1929.

Μπάσκετ

Το τμήμα μπάσκετ του συλλόγου είχε δημιουργηθεί στη Σμύρνη, με συνέπεια να υπάρχει η «μαγιά» για ένα νέο ξεκίνημα στην Αθήνα. Πράγματι, στους Πανιώνιους αγώνες του 1923 είχε προγραμματιστεί και τουρνουά μπάσκετ, το οποίο τελικά δεν διεξήχθη. Όμως, το 1924 ο σύλλογος αναδημιουργεί το τμήμα μπάσκετ. Το 1925, με πρωτοβουλία του Δ. Δάλλα, διοργανώνει εφηβικό τουρνουά μεταξύ σχολείων και σωματείων, με τη συμμετοχή 35 ομάδων, το οποίο καθιερώνεται και συνεχίζεται ως το 1950. Μάλιστα, στην πρώτη διοργάνωση συμμετείχαν και ομάδες κοριτσιών κάτι πρωτοποριακό για την εποχή. Οι αγώνες γίνονταν στο Στάδιο, που αποτελούσε την έδρα του συλλόγου. Ουσιαστικά ο Πανιώνιος είναι εκείνος που καθιέρωσε το Καλλιμάρμαρο ως γήπεδο καλαθοσφαίρισης, ένα χώρο ο οποίος μεταπολεμικά αποτέλεσε την καρδιά του ελληνικού μπάσκετ.

Από τις 26 Δεκεμβρίου 1927 ως τις 15 Ιανουαρίου 1928 μετείχε στο Α΄ πρωτάθλημα Αθήνας, που διοργάνωνε ο Εθνικός Γ.Σ. κατ’ εντολή του ΣΕΓΑΣ με συμμετοχή εννιά συλλόγων. Ο Πανιώνιος τερμάτισε τέταρτος. Στην προκριματική φάση νίκησε τη Χ.Α.Ν. με 21-10, τον Απόλλωνα (χωρίς αγώνα) και τη Σχολή Ευελπίδων (χωρίς αγώνα) ενώ ηττήθηκε από τον Εθνικό Γ.Σ. με 9-41. Στον ημιτελικό ηττήθηκε από την ΑΕΚ με 10-38 και στον αγώνα για την 3^η θέση από τον Πανελλήνιο με 8-24. Τον Απρίλιο του 1928 ο Πανιώνιος συμμετείχε στο πρώτο πανελλήνιο πρωτάθλημα, το οποίο διεξήχθη στα πλαίσια των πανελληνίων αγώνων  στίβου με συμμετοχή δέκα συλλόγων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, με νικητή τον Ηρακλή. Αποκλείστηκε στον α΄ γύρο από τον Άρη με σκορ 48-7.

Το 1929 δεν προκρίθηκε στην τελική φάση. Το 1930 ήταν δεύτερος στο αθηναϊκό πρωτάθλημα και προκρίθηκε στην τετράδα του πανελλήνιου πρωταθλήματος. Έκανε τρεις ήττες, από ΧΑΝΘ 30-14, Άρη 64-27 και Νήαρ Ηστ 46-30 και τερμάτισε στην 4η θέση. Την ομάδα του 1930 αποτελούσαν οι: Κοκκίνης, Δημητριάδης, Καμιζούλης, Βιδωρής, Κτενάς, Βάσσης, Χριστοδούλου.

Χάντμπολ

Αναγγελία του πρώτου γνωστού αγώνα χάντμπολ
του Πανιωνίου, εφ. "Εμπρός", 12/1/1930

Το 1929 ο ΣΕΓΑΣ δημιουργεί "Τεχνική Επιτροπή Αθλοπαιδιών" (Τ.Ε.Α.), στην οποία μετέχει και ο γεν. γραμματέας του Πανιωνίου, Νίκος Λωρέντης. Την ίδια χρονιά δημιουργείται η ομάδα χειροσφαίρισης. Ο πρώτος γνωστός αγώνας που έδωσε ήταν με τον Παναθηναϊκό στις 13 Ιανουαρίου 1930 στο γήπεδο Λεωφόρου. Την προπολεμική περίοδο το χάντμπολ διεξαγόταν σε μεγάλα γήπεδα με 11μελείς ομάδες. Ο σύλλογος είχε βασική συμβολή στην εισαγωγή του χάντμπολ στην Ελλάδα, αφού τον Ιανουάριο του 1930 συνδιοργάνωσε το πρώτο αθηναϊκό πρωτάθλημα μαζί με τον Πανελλήνιο και τον Εθνικό Αθηνών. Στο πρώτο αυτό πρωτάθλημα που διεξήχθη στο γήπεδο Λεωφόρου μετείχαν ακόμη η Νήαρ Ηστ, ο Παναθηναϊκός και ο Ελληνορωσικός. 

Ο Πανιώνιος συνδιοργανωτής του πρώτου πρωταθλήματος
χάντμπολ, εφ. "Εμπρός", 13/1/1930.

Ποδηλασία

Μετά το 1922 το ποδηλατικό τμήμα προσωρινά αδράνησε αλλά στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε και παρέμεινε ενεργό ως το 1940 έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική ποδηλασία, αναδεικνύοντας πρωταθλητές και τροφοδοτώντας με ποδηλάτες την εθνική ομάδα. Το 1926 το ποδηλατικό τμήμα είχε ανασυγκροτηθεί και συμμετείχε στο πανελλήνιο πρωτάθλημα, στο οποίο ο Γεώργιος Βλάμης (ή Βλήτης) τερμάτισε 4ος στον αγώνα 30χλμ δημοσίας οδού με χρόνο 1:47΄30΄΄. Το 1929 πέντε ποδηλάτες του Πανιωνίου κατέκτησαν πρώτες θέσεις στο πανελλήνιο πρωτάθλημα. Ήταν οι: Β. Κοκκώνης, Αλ. Ιωαννίδης, Δ. Τομαής, Μ. Παρετζόγλου και Γκιουλιστάνης.

Τον Ιούλιο του 1930 ο Πανιώνιος διοργάνωσε σειρά ποδηλατικών αγώνων σε δημόσιο δρόμο. Στον αγώνα "12χλμ επί ανωφερείας", που έγινε στις 21 Ιουλίου στο Μενίδι, μετείχαν δέκα ποδηλάτες α΄ κατηγορίας (άνδρες) με νικητή τον Περιβολαρόπουλο με 50΄11΄΄ και δέκα β΄ κατηγορίας (έφηβοι) με νικητή τον Καρδάση, του Πανιωνίου και οι δύο. Μετείχαν επίσης οι ποδηλάτες του Πανιωνίου Φατσέας, Κοκκώνης, Παρετζόγλου, Τομαής, Παπαγεωργίου καθώς και ποδηλάτες των Ν. Βύρωνος και του Ηρακλή. Το 1931 οι Β. Κοκκώνης, Αλ. Ιωαννίδης, Δ. Τομαής, Μ. Παρετζόγλου καλούνται στην εθνική ομάδα και παίρνουν μέρος στους Βαλκανικούς της Σόφιας. Με πυρήνα τους παραπάνω αθλητές ο σύλλογος διατήρησε ένα ακμαίο ποδηλατικό τμήμα σε όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου ως το 1940.

 

Πηγές:

Ψηφιακά Αρχεία Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης και Βουλής των Ελλήνων.

Πέτρος Λινάρδος, "Η Σμύρνη του Πανιωνίου", 1998.

Θ. Μπελίτσος, «ΠANIΩΝΙΟΣ: Δώδεκα δεκαετίες αθλητικής προσφοράς», εφ. "Κυανέρυθρη Πλατεία", φ. 08 (12/11/2011) ως 10 (26/11/2011).

Θοδωρής Μπελίτσος