1890-1900

Ίδρυση, διάσπαση, επανασύνδεση.

Καθώς ξεπέρασε τα 125 έτη λειτουργίας του, ο ιστορικός Πανιώνιος συνεχίζει να αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα αθλητικό σωματείο. Αποτελεί ένα διαχρονικό σύμβολο του ελληνικού αθλητισμού. Στο ιστολόγιο αυτό θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε την ιστορία του συλλόγου δεκαετία-δεκαετία από το 1890 μέχρι σήμερα. Σκοπός μας να γνωρίσουν όσοι αγνοούν ή να θυμηθούν οι πιο διαβασμένοι τις σημαντικότερες στιγμές του συλλόγου, να συνειδητοποιήσουν ότι ο σύλλογος έχει συνεχή πρωταγωνιστική παρουσία στα ελληνικά αθλητικά πράγματα, ότι έρχεται από πολύ μακριά και στηρίζεται σε πολύ βαθιές ρίζες.

14 Σεπτεμβρίου 1890. Φίλαθλοι της Σμύρνης με πρωτοπόρο το Νικία Τζέτζο ιδρύουν τον Μουσικό και Γυμναστικό Σύλλογο «Ορφεύς». Ιδρυτικά μέλη ήταν οι: Παναγής Αργυρόπουλος, Ιωάννης Φατσέας, Μ. Στιβακτόπουλος, Δημοσθένης Μιλανάκης, Μιχαήλ Τσοχατζόγλου, Ανδρέας Βουλγαρίδης, Κωνσταντίνος Τομπρώφ, Κάστωρ Φόρος, Πολυδεύκης Φόρος, Νικόλαος Μανωλιάδης, Αιμίλιος Κάρταλης, Αλέκος Φωτιάδης. Ο σύλλογος δημιουργεί ορχήστρα, χορωδία, κάνει συναυλίες στη Σμύρνη, σε άλλες πόλεις ακόμα και στη Μυτιλήνη, οργανώνει λογοτεχνικές βραδιές αλλά παραμελεί τον αθλητικό τομέα, αν και είχε αθλητές, με τους οποίους πήρε μέρος το 1895 στα Τήνια. Το 1896 στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες έστειλε τον δρομέα Αλέξανδρο Τομπρώφ.

Σε έγγραφο του συλλόγου "Γυμνάσιον", της 11ης Ιανουαρίου 1895, εικονίζεται το έμβλημά του. Περιλαμβάνει έναν Ηρακλειδέα με ρόπαλο και μια Μούσα με άρπα, τονίζοντας τον αθλητικό και καλλιτεχνικό χαρακτήρα του. Οι δύο μορφές ακουμπούν σε έναν κιονίσκο, στον οποίο αναγράφεται "1894", το έτος ίδρυσης του συλλόγου. Πάνω από τις μορφές είναι γραμμένο με καλλιτεχνικά γράμματα "ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ" και από κάτω "ΣΜΥΡΝΗ".

Το 1893 μερίδα αθλητών αποχωρεί από τον Ορφέα και το 1894 ιδρύει τον Αθλητικό Σύλλογο «Γυμνάσιον», με αποκλειστικά αθλητικό χαρακτήρα. Αγοράζει αθλητικό εξοπλισμό, ρουχισμό, υποδήματα και τον Αύγουστο του 1895 οι αθλητές του εντυπωσίασαν στους πανελλήνιους αθλητικούς αγώνες «Τήνια». Αν και είχε συγκροτημένη αθλητική ομάδα, στους Ολυμπιακούς αγώνες δεν κατάφερε να στείλει αθλητές παρά μόνο τον ποδηλάτη Λοβέρδο. Όμως, το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους το Γυμνάσιον καθιερώνει στη Σμύρνη τους «Δημοσίους Αθλητικούς Αγώνες», τους οποίους οι εφημερίδες της πόλης βαφτίζουν Πανιώνιους Αγώνες. Πρόκειται για μια διοργάνωση που θα αποκτήσει σύντομα πανελλήνια αλλά και διεθνή φήμη, η οποία θα διεξάγεται συνεχώς ως το 1922 και θα συνεχιστεί στην Αθήνα μέχρι το 1949. Διεξάγονταν στο Στάδιο του Μπουρνόβα, της πιο κοσμοπολίτικης συνοικίας της Σμύρνης, και σε αυτούς μετείχαν και Ευρωπαίοι αθλητές κάτοικοι της Σμύρνης, που ανήκαν στον Bournobat J.A.A. (Α.Ο. Νέων Μπουρνόβα).

Τα ιδρυτικά μέλη του ΣΕΓΑΣ, 12/1/1897.

Τον Ιανουάριο του 1897 το Γυμνάσιον Σμύρνης, με εκπρόσωπο τον Σταματιάδη, συμμετείχε στο αθλητικό συνέδριο, στο οποίο αποφασίστηκε η ίδρυση του «Συνδέσμου Ελληνικών Αθλητικών και Γυμναστικών Σωματείων» (ΣΕΓΑΣ). Έτσι είναι ένα από τα 28 ιδρυτικά σωματεία του.

Στους Πανιώνιους Αγώνες μετείχαν και οι αθλητές του Ορφέα και ουσιαστικά δεν υπήρχε αντιπαλότητα με τους αθλητές του ομογάλακτου Γυμνασίου. Έτσι τον Οκτώβριο του 1898, μετά τους Β΄ Πανιώνιους Αγώνες, το Γυμνάσιον και ο Ορφεύς επανασυνδέθηκαν υπό τον τίτλο Πανιώνιος Γυμναστικός Σύλλογος Σμύρνης με πρόεδρο τον Αλέκο Φωτιάδη. Το πρώτο Δ.Σ. αποτελούσαν οι: Α. Βαλλιάνος, Δημητρός Δάλλας, Αλκ. Δουλγερίδης, Μ. Διακίδης, Θ. Καλλιγάς, Ν. Μακρυποδάρας, Θ. Υπερίδης και Ι. Φατσέας. Ο ενωμένος σύλλογος, παράλληλα με τις αθλητικές, είχε μουσικές και φιλολογικές δραστηριότητες, αφού σύμφωνα με το καταστατικό του ο σκοπός του ήταν: «πρωτίστως η ανάπτυξις της γυμναστικής και του αθλητικού αισθήματος παρά τη σμυρναϊκή νεολαία και κατά δεύτερον λόγον η διέγερσις και διάδοσις του μουσικού αισθήματος».

Η πρώτη εμφάνιση του συλλόγου υπό το όνομα «Πανιώνιος» πραγματοποιήθηκε το Μάιο του 1899 στους Αθλητικούς Αγώνες «Σωτήρια» που διεξήχθησαν στο Νέο Φάληρο από τον Πανελλήνιο, στην ετήσια επέτειο της σωτηρίας του βασιλιά Γεωργίου Α΄ από δολοφονική απόπειρα. Μετείχε με τους αθλητές Κονταξόπουλο και Σαμοθράκη αλλά ανεπίσημα, μιας και ήταν πρόσφατη η ελληνοτουρκική πολεμική περιπέτεια του 1897. Στη συνέχεια του ίδιου έτους ο σύλλογος διοργάνωσε τους Γ΄ Πανιώνιους Αγώνες, στους οποίους για πρώτη φορά μετείχαν και αθλητές από τη Σάμο και τη Λέσβο.

Πρωτοπόροι αθλητές

Από τον Ορφέα

Κωνσταντίνος Μουράτης: δρομέας ταχύτητας, εμποδίων και άλτης. Νικητής στα «Τήνια» το 1895 στα 100μ και δεύτερος στο τριπλούν. Δέκα φορές νικητής στους Πανιώνιους Αγώνες από το 1896 ως το 1902 (100, 200 γιάρδες, 110 γιάρδες με εμπόδια, μήκος).

Δημήτριος Τομπρώφ (1878-;): δρομέας 1500μ. Νικητής στα «Τήνια» το 1895. Μετείχε στην Α΄ Ολυμπιάδα στα 800 και 1500μ.

Από το Γυμνάσιον

Νικόλαος Κονταξόπουλος: δρομέας ημιαντοχής και αθλητής γυμναστικής. Νικητής 2 φορές στους Πανιώνιους Αγώνες 1896 και 1898 (440 γιάρδες). Μετείχε το 1895 στα Τήνια, στα 1500μ (3ος) και στο δίζυγο(3ος).

Δημήτριος Σαμοθράκης: δρομέας ημιαντοχής, έκανε πανελλήνιο ρεκόρ το 1899 στα 1500μ με 4.44.5. Τετράκις νικητής στους Πανιώνιους αγώνες 1896 ως 1899 (μίλι και 880 γιάρδες). Πέτυχε τρεις νίκες στους πανελληνίους αγώνες «Σωτήρια» το 1899 (800, 1500, 10.000μ).

Χρίστος Χριστογιαννόπουλος: δρομέας ημιαντοχής. Ήταν δεύτερος το 1895 στα Τήνια στα 1500μ.

Ιωάννης Λαζαρόπουλος: δρομέας και άλτης. Μετείχε στα Τήνια στα 1500μ (3^ος). Νικητής στους Πανιώνιους Αγώνες 1899 στο μήκος με 5,37μ.

Κάραλης: δρομέας ημιαντοχής. Νικητής στους δύο πρώτους Πανιώνιους Αγώνες (1896, 1898) στις 880 γιάρδες.

Ευαγγελινίδης: άλμα εις ύψος. Νικητής στους τρεις πρώτους Πανιώνιους Αγώνες (1896-1899).

Λομβάρδος ή Λοβέρδος: ποδηλάτης, μετείχε στην Α΄ Ολυμπιάδα, στον αγώνα αντοχής 12 ωρών.

Πηγές:

Ψηφιακά Αρχεία Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης και Βουλής των Ελλήνων.

Πέτρος Λινάρδος, "Η Σμύρνη του Πανιωνίου", 1998.

Θ. Μπελίτσος, «ΠANIΩΝΙΟΣ: Δώδεκα δεκαετίες αθλητικής προσφοράς», εφ. "Κυανέρυθρη Πλατεία", φ. 08 (12/11/2011) ως 10 (26/11/2011).

ΠΑΝΙΩΝΙΟΣ. 125 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Η ιστορική διαδρομή του πιο παλιού ελληνικού αθλητικού σωματείου

από το 1890 ως το 2015, σε ένα βιβλίο 250 σελίδων.

Τιμή 15 ευρώ (με αντικαταβολή 20 ευρώ)

Θα το βρείτε στην κεντρική είσοδο του γηπέδου Πανιωνίου, 

στη Νέα Σμύρνη,

στο κατάστημα με τα αναμνηστικά του συλλόγου.

Και από τον συγγραφέα, τηλ. 6972143237