1921 – 1930 (Β΄ μέρος)

Οι «Αγώνες Αθλητριών» του Πανιωνίου

εισάγουν το γυναικείο αθλητισμό στην Ελλάδα

Oι πρώτοι γυναικείοι αγώνες στίβου στην Ελλάδα

Ο Πανιώνιος υπήρξε πρωτοπόρος στο γυναικείο αθλητισμό στην Ελλάδα. Δυναμική είσοδο των γυναικών στο στίβο έχουμε τη δεκαετία του ’20 με τη διοργάνωση της Ολυμπιάδας Γυναικών στο Παρίσι το 1922. Στην Ελλάδα οι πρώτοι επίσημοι γυναικείοι αγώνες έγιναν το 1926, με πρωτοβουλία του προέδρου του Πανιωνίου Δημητρού Δάλλα, με τη συμμετοχή αθλητριών του Πανιωνίου και μαθητριών του Διδασκαλείου Γυμναστικής. Από το 1926 ως το 1930 ο σύλλογος διοργάνωνε στο Παναθηναϊκό Στάδιο τους «Αγώνες Αθλητριών», οι οποίοι αναφέρονται στον αθηναϊκό τύπο ως «Γυναικείοι Αγώνες του Πανιωνίου». Οι αγώνες αυτοί υπήρξαν άτυπα γυναικεία πρωταθλήματα, δεδομένου πως δεν υπήρχε άλλη επίσημη διοργάνωση γυναικείου στίβου εκείνα τα χρόνια. Σταδιακά άρχισαν να μετέχουν σε αυτούς και αθλήτριες άλλων συλλόγων που δημιούργησαν γυναικείο αθλητικό τμήμα και αποτέλεσαν τον πρόδρομο του πανελλήνιου πρωταθλήματος γυναικών που ξεκίνησε το 1931.   



Λιλή Καραμπάτη



To 1926 o Δάλλας δημιούργησε τμήμα γυναικείου αθλητισμού στον Πανιώνιο πριν ακόμα ιδρυθεί «Επιτροπή Γυναικείου Αθλητισμού» στον ΣΕΓΑΣ, την οποία ο Δάλλας εμπνεύστηκε και δημιούργησε το 1929 λίγο πριν από το θάνατό του. Στις 20 και 21 Ιουνίου 1926 στους ετήσιους εσωτερικούς αγώνες νέων αθλητών του συλλόγου αγωνίστηκαν για πρώτη φορά μπροστά σε κοινό οι νεανίδες και κορασίδες «από καιρού προπονούμεναι δια τους αγώνας του Πανιωνίου» από τον γυμναστή του συλλόγου Εμμανουήλ Μπαμιέρο. Νίκησαν οι: Δήμητρα Παππά (60μ νεανίδων), Ε. Οικονομοπούλου (μήκος νεαν.), Λιλή Καραμπάτη (ύψος νεανίδων, μήκος κορασίδων), Μπεναρδή (50μ κορασ. α΄), Δεδεγιάν (50μ κορ. β΄). Ήταν το βάφτισμα του πυρός για τον ελληνικό γυναικείο στίβο. Μερικούς μήνες αργότερα ο Πανιώνιος διοργάνωσε τους πρώτους επίσημους αγώνες αθλητριών που ήταν ανοιχτοί και σε αθλήτριες εκτός του συλλόγου.

Α΄ Αγώνες Αθλητριών 1926



Εμπρός, 6/12/1926



Οι Α΄ Αγώνες Αθλητριών του Πανιωνίου έγιναν ένα βροχερό κυριακάτικο πρωινό, στις 5 Δεκεμβρίου 1926, με συμμετοχή 28 κοριτσιών που χωρίστηκαν ηλικιακά σε α΄ κατηγορία (νεανίδες 18 και άνω) και β΄ (κορασίδες ως 18 ετών). Σε αυτούς καταγράφονται και τα πρώτα πανελλήνια ρεκόρ. Νικήτριες του 1926 ήταν η Σοφία Μπεναρδή σε 80μ, 200μ, λιθοβολία, δίσκο και μήκος και η Λάουρα Μπαχώμη στο ύψος. Στις κορασίδες επικράτησαν η Νίκη Ζησίμου (50μ), η Αγγελική Γιαταγάνα (λιθοβολία) και η Ελευθερία Κουφουδάκη (δίσκος), ενώ έγιναν και σκυταλοδρομίες: 5Χ80μ νεανίδων και 4Χ50μ κορασίδων. Ήταν η πρώτη επίσημη διοργάνωση γυναικείου στίβου στην Ελλάδα και παρόλον ότι μετείχαν μόνο αθλήτριες του Πανιωνίου, οι αγώνες θεωρήθηκαν ως πρόκριμμα για τη συμμετοχή στους Πανελλήνιους Αθλητικούς Αγώνες γυναικών που σχεδιαζόταν να γίνουν δύο μήνες αργότερα με συμμετοχή και αθλητριών από τη Θεσσαλονίκη και τον Πειραιά. Τελικά δεν διεξήχθησαν, διότι στις άλλες πόλεις η μόνη γυναικεία αθλητική δραστηριότητα που υπήρχε αφορούσε στο βόλεϊ και στην κολύμβηση.

Αθλήτριες Πανιωνίου («Αθλητικός Κόσμος», 12/12/1926)

Εκτός από τις πιο πάνω, άλλες πρωτοπόρες αθλήτριες του συλλόγου από την περίοδο αυτή ήταν οι: Γεωργοπούλου, Δεδεγιάν, Δημητρίου, Λώλη, Καζάκου, Καραΐσκου, αδερφές Λιλή και Ελένη Καραμπάτη, αδερφές Καρδαμίτση, Κάρμεν, Λίτσα Καρύδη, Κασίμη, Α. Κόκορη, αδελφές Αναστασία και Μαρία Κόντου, Λουλουδάκη, Γ. Μακρίδου, αδελφές Νικολοπούλου, Νομίδου, Κ. Παλαιολόγου, Ραϊτσίδου, Σβώλου, Σουγιουτζόγλου, Αλίκη Τσιμπουράκη και Ειρήνη Αρμάου που δημιούργησαν τα πρώτα πανελλήνια ρεκόρ μεταξύ 1926 και 1930. Κάποιες από αυτές τα επόμενα χρόνια εντάχθηκαν σε άλλους συλλόγους, Πανελλήνιο, Εθνικό ΓΣ, Παναθηναϊκό, Π. Φάληρο, που δημιούργησαν γυναικεία αθλητικά τμήματα. Με τις ίδιες αθλήτριες ο σύλλογος δημιούργησε και γυναικεία ομάδα βόλεϊ που πρωταγωνιστούσε στο αθηναϊκό πρωτάθλημα ως το 1940. Το βόλεϊ αποτελούσε το καταφύγιο πολλών ταλαντούχων κοριτσιών, διότι η ανδροκρατούμενη συντηρητική κοινωνία της εποχής το είχε αποδεχτεί ως γυναικεία αθλητική δραστηριότητα, σε αντίθεση με τη στιβική ενασχόληση που ακόμα θεωρείτο άσεμνη ή τέλος πάντων μη συμβατή με τη γυναικεία προσωπικότητα.

Β΄ Γυναικείοι Αγώνες 1927

Βραδυνή, 13/8/1927.

 

Βραδυνη, 17/8/1927

Οι Β΄ Γυναικείοι Αγώνες του Πανιωνίου έγιναν στις 14 και 15 Αυγούστου 1927 στο Στάδιο, παράλληλα με «ομαδικούς» αγώνες ανδρών τους οποίους διοργάνωσαν οι δύο «γηραιοί σύλλογοι» Πανιώνιος και Πανελλήνιος, όπως τους αποκαλεί ο τύπος, με συμμετοχή δέκα σωματείων. Παρά τον καύσωνα οι αγώνες σημείωσαν μεγάλη επιτυχία. Στο Στάδιο προσήλθε πλήθος φιλάθλων που πλήρωσαν εισιτήριο 10 ή 5 δρχ. ανάλογα με το διάζωμα. «Εις τους αγώνας μετέχουσι μόνο αθλήτριαι του γυναικείου αθλητικού τμήματος του Πανιωνίου, του μοναδικού λειτουργούντος εν Αθήναις συστηματικώς», σχολίαζε αθηναϊκή εφημερίδα. Οι αθλήτριες του Πανιωνίου εντυπωσίασαν καθώς αποτελούσαν μία ομάδα αρκετά πολυπληθή και γυμνασμένη. Οι περισσότερες ήταν καινούργιες αθλήτριες, που δεν είχαν εμφανιστεί την προηγούμενη σεζόν, κυρίως μαθήτριες παρθεναγωγείων. Ήταν άπειρες αλλά «αι νεαραί αθλήτριαι επέδειξαν μίαν θέλησιν, ένα ενθουσιασμόν δια την αθλητικήν προσπάθειαν, εις ην καταγίνονται με πραγματικόν ζήλον, τα δε πρώτα αποτελέσματα της προπονήσεώς των πείθουν πάντα ότι ταχέως θα φθάσουν εις ανώτερα» (εφ. Βραδυνή, 17/8/1927).

 

Αγωνιστικά και πάλι έλαμψε το άστρο της Σοφίας Μπεναρδή που νίκησε σε 5 αγωνίσματα (80μ, μήκος, ύψος, λιθοβολία, ελληνική δισκοβολία). Νικήτριες επίσης ήσαν οι αθλήτριες: Ν. Ζησίμου (50μ), Φ. Νικολοπούλου (150μ) και Κ. Νικολοπούλου (80μ κορασίδων). Διεξήχθη και σκυταλοδρομία 4Χ50μ. Μετείχαν 20 αθλήτριες συνολικά, όπως: Ειρήνη Αρμάου, Αδ. Καρδαμίτση, Γ. Μακρίδου, Κ. Παλαιολόγου, Μαυρίδου, Μαρούλη, Α. Κόκκορη, Αλίκη Τσιμπουράκη, Μαρία Κοντού.

Γ΄ Γυναικείοι Αγώνες 1928

 

1928. Τερματισμός 80μ. Διακρίνονται από δεξιά: Αρμάου (3η),
Μπαχώμη (4η), Μπεναρδή (1η), Τσιμπουράκη (2η)

Κι ενώ στη Θεσσαλονίκη ο γυναικείος αθλητισμός μόλις έκανε το πρώτα οργανωμένα του βήματα, στην Αθήνα ο Πανιώνιος διοργάνωνε στο Στάδιο τους Γ΄ Γυναικείους Αγώνες την Κυριακή 21 Οκτωβρίου 1928, το πρωί της δεύτερης ημέρας των «τρισυλλογικών ομαδικών αγώνων» εφήβων που συνδιοργάνωσε με την ΑΕΚ και τον ΑΟΠ Φαλήρου. Να σημειωθεί πως ο σύλλογος είχε προμηθευτεί τα ειδικά όργανα γυναικείων ρίψεων: σφαίρα 4,5 kg και δίσκο 1kg, οπότε οι επιδόσεις αναγνωρίστηκαν ως επίσημα ρεκόρ. «Οι αγώνες σημείωσαν αρίστην επιτυχίαν παρά το ολιγάριθμον των μετασχουσών αθλητριών, λόγω του δαγκείου, όστις ανάγκασε πολλάς εκ τούτων να απουσιάσουν», γράφουν οι εφημερίδες επισημαίνοντας την επιδημία δαγκείου πυρετού που μάστιζε την πόλη. Πολυνίκης και πάλι ήταν η Σοφία Μπεναρδή (80μ, 150μ, μήκος, σφαίρα). Στο ύψος επικράτησε η Λάουρα Μπαχώμη, στο δίσκο η Ειρήνη Αρμάου και στις κορασίδες οι Κ. Κοντού (50μ και μήκος) και Ν. Ζησίμου (ύψος).



Αθλητική, 3/11/1928.



Αλλά το σημαντικότερο γεγονός του 1928 για το γυναικείο στίβο ήταν η ίδρυση της Επιτροπής Γυναικείου Αθλητισμού στον ΣΕΓΑΣ, έπειτα από εισήγηση του προέδρου του Πανιωνίου Δημητρού Δάλλα, ο οποίος ορίστηκε και πρόεδρος της Επιτροπής. Η συγκρότηση της επιτροπής ολοκληρώθηκε στις αρχές Νοεμβρίου 1928 και τα υπόλοιπα μέλη της ήταν οι Γιαννούλης, Μιχ. Χρυσάφης, Π. Χριστόπουλος, Γ. Τρυπάνης, Θεσπιάς Δημητριάδου, Ισμήνη Χατζηκωνσταντίνου.

Δ΄ Γυναικείοι Αγώνες 1929



Ο Δημητρός Δάλλας
απεβίωσε στις 23/12/1929



Το 1929 η γυναικεία αθλητική δραστηριότητα γίνεται πυκνότερη. Ο σπόρος που επί χρόνια έσπερνε ο σμυρναϊκός σύλλογος είχε αρχίσει πλέον να καρπίζει. Με πυρήνα αθλήτριες του Πανιωνίου δημιουργούνται γυναικεία τμήματα και σε άλλους συλλόγους, όπως στο Παλαιό Φάληρο. Εκτός από την «Γ.Α.Ε. Άρτεμις» του Παρθεναγωγείου Θεσσαλονίκης ιδρύονται και στην Αθήνα δυο γυναικεία σωματεία: «Αθλητικός Όμιλος Νεανίδων» από την Χατζηκωνσταντίνου και «Γυμναστικός Όμιλος Ελληνίδων» από τη Θεσπιάδα Δημητριάδου, η οποία ανέλαβε πρόεδρος στο νέο Γυναικείο Τμήμα του ΣΕΓΑΣ μετά το θάνατο του Δάλλα που το είχε ιδρύσει. Το έτος αυτό ασθενεί βαριά και στις 23 Δεκεμβρίου 1929 πεθαίνει ο πρόεδρος του Πανιωνίου που υπήρξε ο βασικός υποστηρικτής και δημιουργός των γυναικείων αθλητικών αγώνων. Η ασθένειά του δεν ανακόπτει την πορεία του γυναικείου τμήματος του συλλόγου που διοργανώνει ξανά γυναικείους αγώνες και μάλιστα διήμερους. Οι Δ΄ Γυναικείοι Αγώνες του Πανιωνίου έγιναν στις 30 Νοεμβρίου και 1 Δεκεμβρίου 1929. Υπήρξε μικρή συμμετοχή αλλά σημειώθηκαν αξιόλογα ρεκόρ, μερικά πανελλήνια. 



Σοφία Μπεναρδή



Κυριαρχεί και πάλι η Σοφία Μπεναρδή με νίκες σε 60μ, 80μ, 100μ, μήκος, ύψος, σφαίρα και στο τρίαθλο (μήκος, σφαίρα, 100μ), το οποίο διεξάγεται για πρώτη φορά σε επίσημη διοργάνωση στην Ελλάδα. Η Σοφία Μπεναρδή είναι κάτοχος των πρώτων επίσημων πανελληνίων ρεκόρ στα 80μ (11.2), 100μ (14.8, αργότερα θα το βελτιώσει σε 14.1), 150μ (22.2), σφαίρα (7,86μ και αργότερα 8,65μ), μήκος (4,63μ) και 80μ εμπ. (15,2) και των ανεπισήμων σε τρίαθλο (72β.) και σκυταλοδρομίες 4Χ50μ και 4Χ75μ με την ομάδα Πανιωνίου (Αρμάου, Μπαχώμη, Κοντού). Το 1931 μεταπήδησε στο Π. Φάληρο, με το οποίο μετείχε στα πανελλήνια πρωταθλήματα.

Ειρήνη Αρμάου



Μοναδική αξιόμαχη αντίπαλός της ήταν η Ειρήνη Αρμάου που νίκησε στη δισκοβολία με πανελλήνιο ρεκόρ 23,66μ και ήταν δεύτερη σε όλα τα υπόλοιπα. Η Αρμάου αργότερα θα κάνει ρεκόρ και στη σφαίρα με 9,97. Στις κορασίδες νικήτριες αναδείχτηκαν η μετέπειτα διάσημη ηθοποιός Δέσπω Διαμαντίδου (50μ, μήκος) και η Φορέστη (60μ).

Ε΄ Γυναικείοι Αγώνες 1930

Βραδυνή, 22/9/1930

Μετά τη διεξαγωγή των Δ΄ Γυναικείων Αγώνων ξεκίνησε ξανά η συζήτηση για τη διοργάνωση Πανελλήνιου Πρωταθλήματος την επόμενη χρονιά, δεδομένου πως υπήρχαν πλέον αρκετά γυναικεία αθλητικά τμήματα σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και κάποιες επαρχιακές πόλεις. Μόνο που οι αθλήτριες περιορίζονταν στο βόλεϊ, που ήταν πιο αποδεκτό κοινωνικά. Στις 12 Δεκεμβρίου 1929 ο ΣΕΓΑΣ ανακοίνωσε την πρόθεσή του να διεξάγει Πανελλήνιους Γυναικείους Αθλητικούς Αγώνες στο Στάδιο το Μάιο του 1930, σε δύο κατηγορίες: Α΄ (18 και άνω) και Β΄ (15 ως 17 ετών) με τα εξής αγωνίσματα: 60μ, 100μ, 80μ εμπ., μήκος, ύψος, δίσκος, ακόντιο, τρίαθλο, σκυταλοδρομίες (Α΄ κατηγορία) και 50μ, μήκος, ύψος, δίσκος, ακόντιο, σκυταλοδρομίες (Β΄ κατηγορία). 

Βραδυνή, 22/9/1930

Το πρωτάθλημα δεν πραγματοποιήθηκε, οπότε ο Πανιώνιος διοργάνωσε τους Ε΄ Γυναικείους Αγώνες, αυτή τη φορά σε συνεργασία με τον ΑΟ Παλαιού Φαλήρου και τον ΑΟ Νεανίδων. Διεξήχθησαν στις 21 Σεπτεμβρίου 1930 στο Στάδιο με συμμετοχή 50 αθλητριών περίπου από πολλούς συλλόγους της Αθήνας. Οι αγώνες έγιναν υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ, τηρήθηκε ομαδική βαθμολογία και υπήρξαν τα προεόρτια του πανελλήνιου πρωταθλήματος που ξεκίνησε την επόμενη σεζόν. Ο Πανιώνιος συμμετείχε με 11 αθλήτριες, τις: Μπεναρδή, Αρμάου, Αλίκη Τσιμπουράκη, Βορίση, Φραγκάκη, Βενεριάτου, Κουλουριώτου, Λαμπροπούλου, Σ. Μπαλόγλου, Ε. Μπαλόγλου, Κόντου. Κατέκτησε τη δεύτερη θέση με 20 βαθμούς πίσω από το Π. Φάληρο που πήρε 26 β. Οι κυανέρυθρες αθλήτριες πήραν 3 χρυσά με τη Σοφία Μπεναρδή (80μ, 100μ, μήκος), 4 ασημένια με τις Αρμάου (μήκος), Μπεναρδή (ύψος, τρίαθλο) και την ομάδα 4Χ100 (Αρμάου, Μπεναρδή, Βορίση, Τσιμπουράκη) και τρία χάλκινα μετάλλια με τις Αρμάου (δίσκος, ακόντιο) και Τσιμπουράκη (80μ).

Βραδυνή, 22/9/1930.

Στους αγώνες κορασίδων κυριάρχησε η 15χρονη Γεωργία Στεργίου, που ανήκε στον Α.Ο. «Αχιλλεύς» Αθηνών. Νίκησε στο μήκος και στο ακόντιο, ήταν δεύτερη στο δίσκο και τρίτη στα 50μ. Η Στεργίου θα μεταπηδήσει στον Πανιώνιο και θα κυριαρχήσει στις ρίψεις όλη τη δεκαετία του ’30, με 18 πανελλήνιες νίκες και έξι πανελλήνια ρεκόρ. Η Στεργίου με την Αρμάου υπήρξαν οι πρώτες διεθνείς αθλήτριες του συλλόγου, αφού μετείχαν με την εθνική ομάδα στίβου στην πρώτη της διεθνή συνάντηση με την Αυστρία το Σεπτέμβριο του 1935. Το 1931 θα ξεκινήσει οριστικά το πανελλήνιο πρωτάθλημα γυναικών, πάνω στα θεμέλια που είχε χτίσει ο Ιστορικός με τις πέντε γυναικείες διοργανώσεις που διοργάνωσε από το 1926 ως το 1930.

Πηγές:

Ψηφιακά Αρχεία Εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης και Βουλής των Ελλήνων.

Πέτρος Λινάρδος, "Η Σμύρνη του Πανιωνίου", 1998.

Θ. Μπελίτσος, "Οι Αγώνες Αθλητριών του Πανιωνίου (1926-1930) εισάγουν το γυναικείο αθλητισμό στην Ελλάδα", εφ. "Κυανέρυθρη Πλατεία", φ. 48 (27/10/2012).