1921 – 1930 (Β΄ μέρος)

Οι «Αγώνες Αθλητριών» του Πανιωνίου

εισάγουν το γυναικείο αθλητισμό στην Ελλάδα

Oι πρώτοι γυναικείοι αγώνες στίβου στην Ελλάδα

Ο Πανιώνιος υπήρξε πρωτοπόρος στο γυναικείο αθλητισμό στην Ελλάδα. Δυναμική είσοδο των γυναικών στο στίβο έχουμε τη δεκαετία του ’20 με τη διοργάνωση της Ολυμπιάδας Γυναικών στο Παρίσι το 1922. Στην Ελλάδα οι πρώτοι επίσημοι γυναικείοι αγώνες έγιναν το 1926, με πρωτοβουλία του προέδρου του Πανιωνίου Δημητρού Δάλλα, με τη συμμετοχή αθλητριών του Πανιωνίου και μαθητριών του Διδασκαλείου Γυμναστικής. Από το 1926 ως το 1930 ο σύλλογος διοργάνωνε στο Παναθηναϊκό Στάδιο τους «Αγώνες Αθλητριών», οι οποίοι αναφέρονται στον αθηναϊκό τύπο ως «Γυναικείοι Αγώνες του Πανιωνίου». Οι αγώνες αυτοί υπήρξαν άτυπα γυναικεία πρωταθλήματα, δεδομένου πως δεν υπήρχε άλλη επίσημη διοργάνωση γυναικείου στίβου εκείνα τα χρόνια. Σταδιακά άρχισαν να μετέχουν σε αυτούς και αθλήτριες άλλων συλλόγων που δημιούργησαν γυναικείο αθλητικό τμήμα και αποτέλεσαν τον πρόδρομο του πανελλήνιου πρωταθλήματος γυναικών που ξεκίνησε το 1931.   

1921 – 1930 (Α΄ μέρος)

Ξεριζωμός και αναγέννηση στην Αθήνα

Η δεκαετία ξεκίνησε με την πανηγυρική διοργάνωση των ΙΘ΄ Πανιώνιων Αγώνων το 1921, των τελευταίων που έγιναν στη Σμύρνη, με συμμετοχή και αθηναϊκών σωματείων και συνολικά 120 αθλητών. Εκεί έλαμψε το άστρο του Δημητρού Καραμπάτη που κατέκτησε πέντε πρωτιές σε δρόμους, εμπόδια και δισκοβολία και του απονεμήθηκε τρεις φορές ο χρυσός σταυρός, το ανώτερο παράσημο του συλλόγου, για τα ρεκόρ που κατέρριψε. Ακολουθεί η τραγική καταστροφή της πόλης το Σεπτέμβριο του 1922 και ο ξεριζωμός συνολικά του μικρασιατικού Ελληνισμού. Στη λαίλαπα αυτή χάθηκαν 23 αθλητές του Πανιωνίου ενώ οι υπόλοιποι διασκορπίστηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα προσπαθώντας να σωθούν και να σώσουν τις οικογένειές τους. Μοιραία όλες οι δομές που επί δεκαετίες είχαν συγκροτήσει οι Μικρασιάτες Έλληνες έπαψαν να υπάρχουν. Ο κοινωνικός ιστός τον οποίο συνιστούσαν οι κοινότητες, οι μητροπόλεις, τα σωματεία, οι σύλλογοι διαλύθηκε. Οι πρόσφυγες είχαν πολύ σοβαρότερα προβλήματα να αντιμετωπίσουν από το επαναλειτουργήσουν τις συλλογικότητές τους. Παρόμοια τύχη θα είχε και ο Πανιώνιος αν δεν βρισκόταν ένας πεισματάρης πρόεδρος να αφιερωθεί ψυχή τε και σώματι στην ανασύσταση του προσφυγικού πλέον συλλόγου στην Αθήνα. Κι αυτός ήταν ο πρόεδρος του Πανιωνίου από το 1915, Δημητρός Δάλλας.

1911 - 1920

Εγκαίνια του σταδίου, ομάδες μπάσκετ και βόλεϊ

Η δεκαετία αυτή ξεκίνησε και τελείωσε με καλούς οιωνούς αλλά ενδιάμεσα από το 1912 ως το 1919, υπήρξαν τεράστια προβλήματα λόγω των πολέμων (βαλκανικοί, α΄ παγκόσμιος) και των διώξεων των Χριστιανών της Μικρασίας. Το σημαντικότερο ζήτημα που είχε να λύσει ο σύλλογος στην αρχή της δεκαετίας ήταν το θέμα του γυμναστηρίου. Το 1910 οι Γάλλοι ιδιοκτήτες του Σταδίου Παραδείσου δεν ανανέωσαν τη σύμβαση, με αποτέλεσμα ο Πανιώνιος να μη διοργανώσει τους Πανιώνιους αγώνες. Στη δύσκολη αυτή φάση προσήλθε αρωγός ο νέος μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, ο οποίος εισηγήθηκε στην Κεντρική
Επιτροπή και τη Δημογεροντία την παραχώρηση έκτασης 105 στρεμμάτων, όπου δημιουργήθηκε το νέο στάδιο, που περιλάμβανε γήπεδο ποδοσφαίρου διαστάσεων 95Χ65μ, περίμετρο για το στίβο μήκους 334μ, γυμναστήριο, γραφεία, αποδυτήρια και εξέδρα 7.000 θέσεων. Το νέο στάδιο εγκαινιάστηκε στους ΙΔ΄ Πανιώνιους Αγώνες το 1912. Το γήπεδο υπάρχει ως σήμερα και αποτελεί την έδρα της ομάδας Αλτάι Σμύρνης.

1901 - 1910

Πανελλήνια καθιέρωση του συλλόγου

 

Τη δεύτερη δεκαετία της ιστορίας του ο Πανιώνιος έγινε γνωστός παντού όπου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο, τόσο στο ελληνικό κράτος όσο και στα αστικά κέντρα της Μεσογείου. Οι Πανιώνιοι Αγώνες εξελίχθηκαν σε διοργάνωση διεθνούς εμβέλειας, συχνά ανώτερη και από το πανελλήνιο πρωτάθλημα, αφού είχαν πολύ-αθλητικό χαρακτήρα. Ήταν ετήσιοι και το 1909 διεξήχθησαν για 13η φορά. Το 1905 μετακόμισαν από το Στάδιο του Μπουρνόβα στο Στάδιο Παραδείσου μέσα στην πόλη. Η εμβέλειά τους συνεχώς διευρυνόταν. Από το 1902 μετείχαν σύλλογοι από την Κωνσταντινούπολη και την Αλεξάνδρεια. Από το 1904 συμμετείχαν οι σημαντικότεροι σύλλογοι από την ελεύθερη Ελλάδα: Πανελλήνιος, Εθνικός Γ.Σ., Παναχαϊκός, Γ.Ε. Πατρών, Πειραϊκός Σύνδεσμος. Το 1907 πήραν μέρος 175 αθλητές από 17 συλλόγους, όταν στους πανελλήνιους μετείχαν 12 σωματεία. Αποκορύφωμα ήταν οι αγώνες του 1909 στους οποίους μετείχαν 229 αθλητές από 18 σωματεία μακρινών περιοχών, όπως: Αθήνα, Πειραιάς, Πάτρα, Βόλος, Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινούπολη, Κύπρος, Αλεξάνδρεια, Κάιρο, Μυτιλήνη, Σάμος, Μαγνησία, Αϊβαλί, Αδραμύττιο, Σώκια, Πέργαμος, Μαγνησία κλπ. Την ίδια χρονιά στο πανελλήνιο πρωτάθλημα μετείχαν μόλις 14 σωματεία, από τα οποία τα έξι ήταν από Αθήνα-Πειραιά.

1890-1900

Ίδρυση, διάσπαση, επανασύνδεση.

Καθώς ξεπέρασε τα 125 έτη λειτουργίας του, ο ιστορικός Πανιώνιος συνεχίζει να αποτελεί κάτι περισσότερο από ένα αθλητικό σωματείο. Αποτελεί ένα διαχρονικό σύμβολο του ελληνικού αθλητισμού. Στο ιστολόγιο αυτό θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε την ιστορία του συλλόγου δεκαετία-δεκαετία από το 1890 μέχρι σήμερα. Σκοπός μας να γνωρίσουν όσοι αγνοούν ή να θυμηθούν οι πιο διαβασμένοι τις σημαντικότερες στιγμές του συλλόγου, να συνειδητοποιήσουν ότι ο σύλλογος έχει συνεχή πρωταγωνιστική παρουσία στα ελληνικά αθλητικά πράγματα, ότι έρχεται από πολύ μακριά και στηρίζεται σε πολύ βαθιές ρίζες.

14 Σεπτεμβρίου 1890. Φίλαθλοι της Σμύρνης με πρωτοπόρο το Νικία Τζέτζο ιδρύουν τον Μουσικό και Γυμναστικό Σύλλογο «Ορφεύς». Ιδρυτικά μέλη ήταν οι: Παναγής Αργυρόπουλος, Ιωάννης Φατσέας, Μ. Στιβακτόπουλος, Δημοσθένης Μιλανάκης, Μιχαήλ Τσοχατζόγλου, Ανδρέας Βουλγαρίδης, Κωνσταντίνος Τομπρώφ, Κάστωρ Φόρος, Πολυδεύκης Φόρος, Νικόλαος Μανωλιάδης, Αιμίλιος Κάρταλης, Αλέκος Φωτιάδης. Ο σύλλογος δημιουργεί ορχήστρα, χορωδία, κάνει συναυλίες στη Σμύρνη, σε άλλες πόλεις ακόμα και στη Μυτιλήνη, οργανώνει λογοτεχνικές βραδιές αλλά παραμελεί τον αθλητικό τομέα, αν και είχε αθλητές, με τους οποίους πήρε μέρος το 1895 στα Τήνια. Το 1896 στους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες έστειλε τον δρομέα Αλέξανδρο Τομπρώφ.